Fosfor, atom numarası 15 olan ve P sembolü ile gösterilen bir kimyasal elementtir. Periyodik tablonun 15. grubunda (azot grubu) yer alır.
Temel Özellikleri:
Görünüm: Birden fazla allotropu bulunur (beyaz, kırmızı, siyah). Beyaz fosfor oldukça reaktif ve zehirlidir. Kırmızı fosfor daha az reaktiftir ve daha güvenlidir.
Reaktivite: Fosfor, özellikle beyaz fosfor, havada kendiliğinden tutuşabilir.
Doğada Bulunuşu: Doğada serbest halde bulunmaz, genellikle fosfat mineralleri şeklinde bulunur.
Kullanım Alanları:
Gübreler: Fosfor, bitkilerin büyümesi için önemli bir besindir ve gübre üretiminde yaygın olarak kullanılır. (Gübreler)
Deterjanlar: Fosfatlar, deterjanlarda suyun sertliğini azaltmak ve temizleme etkinliğini artırmak için kullanılır. Ancak çevresel etkileri nedeniyle kullanımı azaltılmaya çalışılmaktadır. (Deterjanlar)
Kimyasal Bileşikler: Birçok farklı kimyasal bileşiğin yapısında bulunur. Örneğin, fosforik asit (H3PO4), çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılır. (Fosforik%20Asit)
Kibrit: Kırmızı fosfor, kibrit yapımında kullanılır. (Kibrit)
Biyolojik Rolü:
DNA ve RNA: Fosfor, DNA ve RNA'nın yapısında önemli bir bileşendir. (DNA, RNA)
Enerji Transferi: ATP (adenozin trifosfat) gibi enerji taşıyıcı moleküllerin yapısında bulunur. (ATP)
Kemik ve Diş: Kemiklerin ve dişlerin yapısında bulunan kalsiyum fosfat, bu yapıların sertliğini sağlar. (Kalsiyum%20Fosfat)
Güvenlik:
Beyaz fosfor zehirlidir ve cilt ile temasında ciddi yanıklara neden olabilir. Dikkatli kullanılmalıdır.